Schemat fasady katedry gotyckiej (katedra w Reims)

Fotografia: Schemat fasady katedry gotyckiej (katedra w Reims)

Jean d’Orbais, Jean Le Loup,  Gaucher de Reims, Bernard de Soissons
około 1250-1300 r., sztuka gotycka, okres dojrzałego gotyku, Reims, Królestwo Franków
Bogato dekorowana rzeźbami fasada z lokalnych bloków twardego, beżowego wapienia, łączonych żelaznymi i metalowymi łącznikami
Wysokość 38 m, wież 83 m, szerokość 34 m
Cathédrale Notre-Dame de Reims - Katedra Notre-Dame, Reims, Francja

Źródło fotografii:
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Reims_Kathedrale.jpg

Prostokątna fasada zorientowana na zachód z wieżami na osiach naw bocznych.
Między wieżami nieco niższy, trójkątny szczyt nawy głównej.
W dolnej kondygnacji naw, trzy wejścia ozdobione ogromnymi portalami.
Centralny największy z dwoma skrzydłami drzwi rozdzielonych filarem z figurą Marii z Dzieciątkiem.
Wejścia do naw w szerokich, schodkowych obramieniach tak zwanych ościeżach.
W uskokach ościeży kolumny na bazach.
Nad bazami zawieszone wieloboczne cokoły z przylegającymi do kolumn majestatycznymi, masywnymi posągami.
W portalu centralnym sceny z narodzin i dzieciństwa Jezusa.
Po prawej zwróceni ku sobie: Maria i uśmiechnięty Archanioł Gabriel w scenie Zwiastowania oraz Maria i Elżbieta w scenie Nawiedzenia.
Po lewej postaci związane z ofiarowaniem Jezusa w świątyni: święty Józef, Maria z Dzieciątkiem, Symeon i Anna prorokini.
W bocznych portalach wśród zidentyfikowanych figur święci Dionizy, Helena, Jan Chrzciciel, oraz Izaak, Mojżesz, Abraham, Aaron i papież Kalikst.
Od góry na uskokach ościeży schodkowo ułożone, płaskie ostrołuki - archiwolty, każda ozdobiona drobnymi figurkami, ułożonymi jedna nad drugą.
Ostrołuki ujmują pola nad wejściem zwane tympanonem.
Tympanony przeszklone, wypełnione ażurową dekoracją odkutą z kamienia tak zwanymi maswerkami.
W centralnym tympanonie kamienna dekoracja ma kształt rozety, w bocznych czterolistnej koniczyny otoczonej trójlistną.
W ich pustych przestrzeniach wstawione witraże.
Wszystkie portale zwieńczone wysokimi, trójkątnymi szczytami tak zwanymi wimpergami.
W ich wnętrzu rzeźby. W lewym Ukrzyżowanie, w prawym powtórne przyjście Chrystusa na Sąd Ostateczny. W centralnym najwyższym, Koronacja Marii.
Jego czubek  sięga połowy kolejnej, lekko cofniętej kondygnacji, częściowo przysłaniając ogromną rozetę. Po jej bokach, na osiach naw bocznych, po dwa wysokie, wąskie okna, zwieńczone trójkątnymi szczytami.
Wzdłuż krawędzi spiczastych zwieńczeń, rytmicznie rozmieszczone zwinięte liście i pączki, tak zwane żabki. Każde okno dzielone na pół pionową, kamienną laską.
Od góry wypełnione maswerkami.
Po bokach okien, smukłe czworoboczne wieżyczki - pinakle. Ich cokoły wspierają się na gzymsie wieńczącym dolną kondygnację.
Na rogach cokołów kolumny tworzą trzony wieżyczek.
Wewnątrz figury świętych. Ponad oknami gzyms wieńczący.
Na nim fryz ostrołukowych, wysokich arkad, zwieńczonych trójkątnymi szczytami.
Arkady na osiach pinakli nieco większe.
We wszystkich ustawione ponadnaturalnej wielkości figury królów.
Łącznie 56 postaci tworzy tak zwaną galerię królewską.
W jej części centralnej chrzest Chlodwiga - najwybitniejszego króla Franków.
Zza fryzu, wznosi się szczyt nawy głównej zwieńczony czteroramiennymi pękami kwiatów ułożonymi w dwóch kondygnacjach, tak zwanym kwiatonem.
Krawędzie szczytu zdobią zwinięte liście i pączki.
Po bokach wznoszą się wieże.
Do ich naroży przylegają ażurowe, wieloboczne wieżyczki.
Wszystkie wieże przeprute wysokimi, wąskimi oknami.
Namiotowe dachy wieżyczek zwieńczone kwiatonami.
Wieże niedokończone.

    Znaczenie katedry w Reims wynikało z pełnionej funkcji kościoła koronacyjnego królów francuskich. Po pożarze starszej katedry w 1210 natychmiast rozpoczęto trwającą trzysta lat budowę obecnej – gotyckiej. Styl fasady reprezentuje dojrzałą fazę stylu gotyckiego we Francji zwaną gotykiem promienistym. Charakteryzuje go dążenie do maksymalnej redukcji ścian na rzecz okien i wyeksponowania konstrukcji.
Ze względu na czas trwania budowy również rzeźby zdobiące fasadę powstawały w różnym czasie i różnych warsztatach co wpływa na ich odmienność stylistyczną, przejawiającą się między innymi sposobem modelowania szat, stopniem idealizacji. Część rzeźb fasady, między innymi Koronacja Marii  została zniszczona podczas I wojny światowej i zrekonstruowana dopiero w późniejszych latach.

Audiodeskrypcja: Marta Golik-Gryglas, Barbara Szymańska
Fundacja Audiodeskrypcja
www.isztuka.edu.pl

Źródła i polecane strony:
S. Kozakiewicz red., - Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa 1976.

W. Koch, Style w architekturze. Arcydzieła budownictwa europejskiego od antyku po czasy współczesne, Warszawa 1996.

Gotyk. Architektura, rzeźba, malarstwo, red. Rolf Toman, 2000.
http://www.reims-cathedral.culture.fr
https://filiaprimogenita.wordpress.com/2014/07/11/reims-katedra/
http://mappinggothic.org/building/1044

Przejdź do audiodeskrypcji i analizy wybranego dzieła

Grantodawcy

Logotyp programu Kultura Dostępna oraz Narodowego Centrum Kultury
Wschodzący Białystok - logotyp miasta Białystok
Żubr - logotyp Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego
Logotyp Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego