Bryła świątyni romańskiej na przykładzie kolegiaty Najświętszej Marii Panny i św. Aleksego w Tumie pod Łęczycą
Świątynie romańskie, oprócz właściwej im funkcji sakralnej, często spełniały także funkcje obronne. Ich konstrukcja, materiały użyte do budowy, jak też sposób opracowania elewacji zewnętrznych, nadawały im walory budynków warownych. Sporządzając charakterystykę typowej świątyni romańskiej można łatwo wpaść w pułapkę generalizacji: potężne bryły katedr w Spirze i Wormacji czy bogata dekoracja architektoniczna ich elewacji dają bowiem nieco odmienny obraz architektury romańskiej niż np. krakowski kościół św. Andrzeja.