Rogier van der Weyden
Na zlecenie Wielkiej Gildii Kuszników z Lowanium, do kaplicy Matki Bożej za Murami
Ok. 1435 r., sztuka prerenesansowa, Niderlandy Burgundzkie (obecnie Belgia)
Olejna na desce dębowej
Wysokość 220 cm, szerokość 262 cm
Muzeum Prado, Madryt, Hiszpania
Źródło fotografii:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zdj%C4%99cie_z_krzy%C5%BCa_(Rogier_van_der_Weyden)#/media/File:El_Descendimiento,_by_Rogier_van_der_Weyden,_from_Prado_in_Google_Earth.jpg
Iluzyjnie namalowane, prostokątne obramienie, w górze przerwane i zwieńczone kwadratowym polem z krzyżem Chrystusa.
Na górnych narożnikach obramienia i kwadratowego pola ażurowe dekoracje, tak zwane maswerki w kształcie kusz.
Namalowane obramienie niczym szafiaste sanktuarium ołtarza, obejmuje 9 niemal naturalnej wielkości postaci, skupionych przed opuszczanym z krzyża, wydłużonym, smukłym ciałem Chrystusa. Pod pachami podtrzymuje je Józef z Arymatei, z prawej stopy trzyma Nikodem. Scenę od prawej zamyka zwrócona w lewo, lekko pochylona na ugiętych nogach, święta Maria Magdalena z dłońmi splecionymi przed twarzą.
Od Lewej zwrócony w prawo Jan Ewangelista, podtrzymujący Matkę Boską, omdlewającą Przed wygiętym w łuk ciałem Chrystusa.
Jej sylwetka powtarza ruch ciała martwego syna.
Ich cera blado-szara, duże powieki przymknięte.
Półleżącą postać Matki Boskiej od tyłu podtrzymuje Maria Salome.
Z tyłu z lewej stoi Maria Kleofasowa.
Po twarzach żałobników skupionych poniżej krzyża, spływają szkliste łzy.
Na skalistym, osnutym jasną zielenią i beżem pasie wzgórza Golgoty, skąpa, zielona roślinność. W górnej, kwadratowej, złotej przestrzeni wznosi się brązowo-czarny krzyż w kształcie dużej litery „T”.
Do poziomej belki w części środkowej, przybita beżowa tabliczka.
Na niej czerwone, miejscami pogrubione kaligraficzne znaki z zawijasami na końcach.
Za krzyżem od prawej, oparta beżowa drabina.
Na niej młodzieniec w błękitnym kaftanie w wytłaczany, nieco ciemniejszy, kwiatowy wzór. Na nogach grube biało-beżowe pończochy ze spiczastym czubkiem na palcach.
Ręka z lewej przewieszona i wsparta o ramię krzyża.
W śniadej dłoni obcęgi i długi gwóźdź.
Główka gwoździa, fragment obcęgów i rękawa kaftana, nakłada się na ramę obrazu.
Pod ramieniem krzyża z prawej, wysunięta głowa młodzieńca, przewiązana zwiniętą, białą chustą. Kręcone, czarne włosy sięgają poniżej uszu. Twarz śniada.
Pełne, jasnobrązowe usta lekko rozchylone. Nos szeroki.
Powieki opuszczone, wzrok skierowany w dół.
Niżej w opuszczonej i wychylonej dłoni młodzieniec podtrzymuje przedramię Chrystusa. Druga ręka Chrystusa bezwładnie zwisa z lewej.
Jego szczupłe, beżowo-szare ciało, wygięte wysuwa się do przodu.
Od tyłu, lekko z lewej, przez biało-szarą tkaninę podtrzymuje je siwowłosy Józef z Arymatei. Stoi w rozkroku.
Na nogach czerwone pończochy i czarne, miękkie trzewiki ze spiczastymi czubkami.
Na czerwoną tunikę założony czarny płaszcz z krótkimi rękawami, podbity i lamowany beżowym futrem o wyraźnie zarysowanej strukturze sierści.
Na głowie bordowy beret. Koścista, szczupła twarz i długa, siwa broda.
Usta lekko rozchylone. Nos długi. Na wysokim czole i pod oczami zmarszczki.
Powieki opuszczone, wzrok skierowany w dół.
Na ramię Chrystusa z lewej, opada głowa otoczona cierniową koroną.
Spod cierni na czole i uszach, spływają stróżki krwi.
Na blado-szarej twarzy krótki, czarny zarost. Oczy podkrążone. Sine usta lekko otwarte.
Pod żebrami krwawiąca rana cięta.
Biodra przewiązane biało-siwą opaską, tak zwanym perizonium.
Na rękach i nogach zarysowane wypukłościami linie żył.
Na stopach otwarte, krwawiące rany po gwoździach.
f.Za nogami podtrzymujący je Nikodem.
Stoi przodem, noga z lewej wysunięta do przodu na prawo.
Na nogach czerwone pończochy i żółte, miękkie trzewiki ze spiczastymi nosami wsunięte w klapki, tak zwane patynki.
Na długą, czarną szatę, założony mięsisty płaszcz ze złotego brokatu, lamowany brązowym futerkiem.
Na płaszczu zarysowują się wypukłe brązowo-fioletowe kwieciste ornamenty.
Przechyloną głowę osłania czarne nakrycie spływające za ramiona.
Gruba szyja, drugi podbródek. Na pełnej twarzy drobny zarost.
Na wysokim czole ściągnięte brwi. Wokół dużych, ciemnozielonych oczu zmarszczki, wzrok opuszczony. Na policzki spływają pojedyncze, szkliste łzy.
Zza ramienia Nikodema, po prawej, wychyla się brodaty, siwiejący mężczyzna.
Trzyma siwy pojemnik z przykrywką.
Na prawo od Nikodema ze splecionymi przed twarzą dłońmi Maria Magdalena w białej chuście.
Nad wysokim, ściągniętym czołem upięty brązowo-rudy warkocz.
Wzrok opuszczony, oko zaczerwienione. Po policzku płyną szkliste łzy. Usta otwarte.
Spod krótkich rękawów oliwkowej sukni z dekoltem, wystają czerwone rękawy.
Na biodra, od tyłu nałożona obfita, stalowo-liliowa tkanina.
Spływa na ziemię, tworząc liczne, kanciaste fałdy.
Naprzeciw z lewej, bosy Jan Ewangelista. Kręcone brązowo-rude włosy sięgają karku. Krótka, półokrągła grzywka. Na czole i w kącikach zaczerwienionych oczu drobne zmarszczki. Szkliste łzy płyną po szczupłych policzkach.
Na długą szatę w odcieniu zgaszonej czerwieni narzucona czerwona peleryna.
Dłonie podtrzymują ramię, osuwającej się na ziemię Matki Boskiej.
Przy jej bezwładnie zgiętej dłoni wspartej o ziemię, leży ludzka czaszka.
Przy obfitych, kanciastych fałdach bardzo długiej, intensywnie niebieskiej sukni Marii fragment długiej kości ramieniowej. Za suknią okrywającą nogi dolna część krzyża.
Głowę i szyję Marii osłania biała chusta. Szeroka twarz blada, brwi lekko ściągnięte, oczy podkrążone.
Pełne, drobne usta lekko rozchylone. Załzawione policzki.
Głowę i uniesione drugie ramię Matki Boskiej, od tyłu podtrzymuje pochylona, Maria Salome. Jej zgniłozielona suknia podbita i lamowana szarym futrem.
Na lekko przechylonej głowie ciemnozielona chusta zwinięta w kształt turbana.
Spod niej na czoło i ramiona spływa biała. Częściowo osłania długie złociste włosy.
Twarz szeroka. Drobne, pełne usta lekko otwarte.
Oczy przymknięte, zaróżowione. Szkliste łzy płyną po policzkach..
Nieco z tyłu zwrócona w prawo Maria Kleofasowa w czarnej sukni.
Na pochylonej głowie, wokół szyi i na ramionach biała chusta.
Jej brzeg Maria przyciska do zamkniętego, zaczerwienionego oka.
Przy nim zmarszczki. Policzki błyszczą pokryte licznymi łzami.
Koniec nosa zaczerwieniony. Usta pełne, lekko rozchylone.
Obraz przedstawiający Zdjęcie z krzyża był prawdopodobnie środkową kwaterą tryptyku, którego boczne skrzydła się nie zachowały. Wszystkie postaci wydłużone, uduchowione i szlachetne, o idealizowanych rękach i stopach. Łamana w fałdy draperia szat, wyraz twarzy, ruch i gest, podkreślają dramatyzm sceny. Nakładające się na ramę detale, poruszone postacie, szczegółowo oddany rysunek, niemal rzeźbią powierzchnię obrazu. Nisza w dolnej części obrazu maluje się na tyle głęboko, by pomieścić 8 stłoczonych postaci. Kwadratowe, górne i płytkie pole wydaje się wysuwać ciemnoskórego sługę ku powierzchni, zaś tuż poniżej głowa Józefa z Arymatei zdaje się z niej wystawać.
Audiodeskrypcja: Marta Golik-Gryglas, Barbara Szymańska
Fundacja Audiodeskrypcja
www.isztuka.edu.pl
Źródła i polecane strony:
Antoni Ziemba, Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500 t. II Niderlandzkie malarstwo tablicowe 1430-1500, Warszawa 2011
http://www.visual-arts-cork.com/famous-paintings/descent-from-the-cross-...
http://hoocher.com/Rogier_van_der_Weyden/Rogier_van_der_Weyden.htm
http://www.polskieradio.pl/8/406/Artykul/563264,Rogier-van-der-Weyden-Zd...
