Amfiteatr Flawiuszów – Koloseum

Fotografia: Amfiteatr Flawiuszów – Koloseum

Autor nieznany
71 - 82 r., sztuka rzymska, okres cesarstwa, Rzym, Italia
Budowę rozpoczął założyciel dynastii Flawiuszów - cesarz Wespazjan,
w latach 71 - 79 do poziomu trzeciej kondygnacji,
- cesarz Tytus w latach 79 - 80 trzecia kondygnacja,
- cesarz Domicjan w latach 81 - 82 attyka oraz przebudowa podziemi
Kondygnacje arkad z trawertynu z kamieniołomów Abuli, cement rzymski z mieszaniny wapna i skał wulkanicznych, kolumny przy czterech głównych wejściach z marmuru
Wysokość amfiteatru 50 m i 75 cm, szerokość 156 m, długość 188 m, obwód 524 m,
liczba widzów około 50 tysięcy
Arena - powierzchnia 3 600 m kwadratowych, długość 86 m, szerokość 54 m,
podziemia wysokość 7 m
Pole Marsowe, Rzym, Włochy
 
Źródło fotografii: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Colosseum_in_R...

Między wzgórzami Velia, Caelius a Eskwilinem, w miejscu dawnego sztucznego jeziora na terenie Domus Aurea Nerona, na trzystopniowej podstawie tak zwanej krepidomie, trzy potężne kondygnacje arkad na planie elipsy.
Każda kondygnacja z 80 łuków arkadowych. Łuki wsparte na filarach.
Z ich frontowych ścian wystają półkolumny.
W najniższej kondygnacji półkolumny toskańskie ze spłaszczoną głowicą i na wałku bazy.
W drugiej półkolumny jońskie z formą spiralnie zwiniętych liści wokół głowic oraz na bazach z wklęsłą powierzchnią i wypukłym wałkiem.
Identyczne bazy w trzeciej kondygnacji, przy półkolumnach korynckich z kielichami głowic, otoczonymi rzędami rozchylonych liści akantu.
Półkolumny gładkie, wałki baz wsparte na płytach.
Pomiędzy kondygnacjami trzyczęściowe belkowania.
Najwyższa kondygnacja zwieńczona wysokim murem attyki.
Mur podzielony wystającymi ze ściany prostokątnymi pilastrami korynckimi.
W co drugim polu między pilastrami, prostokątny otwór okienny, na przemian z złoconymi tarczami z brązu.
Attykę od góry obiega wystający gzyms utrzymywany na 240 wspornikach.
Nad wspornikami wznoszą się drewniane, 8 metrowe maszty.
Na nich rozpięte lniane zadaszenie tak zwane velarium, osłaniające widownię.
Nad areną velarium naciągnięte na obręcz.
Przytrzymują ją liny mocujące, przewleczone przez maszty i umocowane przed koloseum do kamiennych słupów.
Słupy rozstawione wokół szerokiej na około 18 metrów drogi, wybrukowanej  trawertynem.
W dolnej kondygnacji amfiteatru, arkady tworzą 80 wejść, zapewniających około 6 minutowe opuszczenie amfiteatru.
Wszystkie łuki ponumerowane. 66 udostępniano publiczności.
Cztery najokazalsze na osiach elipsy. Od północy wejście zarezerwowane dla cesarza.
Na zachodnim krańcu Brama Triumfalna dla orszaku gladiatorów, witającego imperatora  okrzykiem: „Ave Cezar, morituri te salutant!".
Od wschodu brama imienia boga śmierci - Porta Libitinensis.
Przez nią niewolnicy wynosili martwe ciała gladiatorów.
W centrum koloseum eliptyczna arena z drewnianą podłogą, pokryta kilkucentymetrową warstwą piasku.
Pod areną podziemia hipogeum tunele, pomieszczenia dla zwierząt, kanały odprowadzające wodę.
Podziemia łączyły się na zewnątrz ze szkołą gladiatorów - Ludus Magnus.
Arenę wokół obiegają cztery, wznoszące się w górę kondygnacje widowni, podzielonej na sektory.
Pierwszy, z marmurowymi ławami, bogato zdobiony, przeznaczony dla senatorów.
Na południu loża cesarza - pluvinar, połączona tunelem z pałacem na wzgórzu Caelius.
Po przeciwległej stronie honorowa loża Prefekta Miasta.
Pierwszy sektor z tyłu oddzielony podwójnym murem.
Nad nim wyższe sektory oddzielone od siebie murami pojedynczymi.
Drugi i trzeci sektor z ławami drewnianymi dla ekwitów i zamożnych rzymian.
Najwyższy sektor - summa cavea, z miejscami stojącymi, przeznaczony dla kobiet i plebsu. Wyżej obejście wokół widowni, obiega mur attyki.

    Z lat świetności Koloseum zachowały się trzydzieści dwa łuki. Zniszczona została zewnętrzna, południowa ściana. Nie ma również podłogi, co pozwala dziś oglądać skomplikowane, głębokie podziemia, których kręte korytarze prowadziły do pomieszczeń dla gladiatorów i drapieżnych zwierząt.
    Amfiteatr przeznaczony był na igrzyska i spektakle: ludi lub munera gladiatori - walki gladiatorów, venationes - polowania na dzikie zwierzęta oraz naumachiae - bitwy morskie. Gladiatorzy walczyli w parach, często na śmierć i życie. Decyzję o ułaskawieniu lub skazaniu podejmowała widownia. Igrzyska były nieodzownym elementem zarówno życia społecznego jak i politycznego w Rzymie. W przedstawieniach brali udział specjalnie szkoleni gladiatorzy, niewolnicy, jeńcy wojenni oraz dzikie zwierzęta; lwy, tygrysy, słonie. Konstrukcja budowli umożliwiała napełnienie areny wodą i staczanie bitew morskich. Pierwsze igrzyska w Amfiteatrze Flawiuszów za cesarza Tytusa trwały 100 dni, podczas których zginęło 5000 zwierząt i wiele tysięcy gladiatorów. Pomimo rozwoju chrześcijaństwa ostatnie igrzyska odbyły się w 528 roku. W 445 roku Koloseum zostało uszkodzone przez trzęsienie ziemi. Kolejnych zniszczeń dokonali mieszkańcy Rzymu, którzy traktowali amfiteatr jako kopalnię materiału do budowy. Niszczenia budowli zaprzestano dopiero w 1744 roku, kiedy to Koloseum ogłoszono miejscem uświęconym krwią męczenników chrześcijańskich.

Audiodeskrypcja: Barbara Poniatowska, Barbara Szymańska, Aleksandra Niedzielska-Sarnes
Fundacja Audiodeskrypcja
www.isztuka.edu.pl

Źródła i polecane strony:
Małgorzata Wrześniak. Koloseum. Od rzymskiego amfiteatru do chrześcijańskiej świątyni, „Saeculum Christianum”, 2000, nr 1, s. 199-219.

Imperium Romanum
http://www.imperiumromanum.edu.pl/kultura/architektura-rzymska/budowle-r...

Seating at the Colosseum
http://www.tribunesandtriumphs.org/colosseum/building-the-colosseum.htm
http://www.tribunesandtriumphs.org/colosseum/seating-at-the-colosseum.htm
http://www.tribunesandtriumphs.org/colosseum/hypogeum.htm

Colosseum (Amphitheatrum Flavium), c. 70-80 C.E., Rome with subtitles | Amara
http://www.amara.org/en/videos/ef15qZYwMicS/info/colosseum-amphitheatrum...

BBC - History - Ancient History in depth: The Colosseum: Building the Arena of Death
http://www.bbc.co.uk/history/interactive/animations/colosseum/index_embe...

Ancient History Encyclopedia
http://www.ancient.eu/Colosseum/

Budowle.pl
http://www.budowle.pl/budowla,koloseum

Przejdź do audiodeskrypcji i analizy wybranego dzieła

Grantodawcy

Logotyp programu Kultura Dostępna oraz Narodowego Centrum Kultury
Wschodzący Białystok - logotyp miasta Białystok
Żubr - logotyp Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego
Logotyp Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego